بازار هنر و آموزش رسمی؛دربارۀ ذوق زندگی هنری
این جستار پیشتر در شماره ششم مجلۀ پشتبام در اسفند ۱۳۹۹ منتشر شده است. سرآمد شدن در حرفههایی که تنها اندکی از شاغلان به حد متوسط میرسند، نشانهای روشن از نبوغ یا استعداد برتر است. تحسین همگانیِ این نبوغ، همیشه بخشی از پاداش صاحبانِ آن مشاغل را تشکیل میدهد… بخش قابل توجهی از پاداش فیزیکدان…
ادامه مطلباقتصاد فرهنگ و هنر؛ تاریخ و موضوعات
اقتصاد فرهنگ و هنر؛ تاریخ و موضوعات _ این نوشته متن سخنرانی من در برنامۀ «شنبههای گفتگو» در تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۸ در دفتر مطالعات راهبردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است موضوع بحث اقتصاد فرهنگ است و قصد داریم در بارۀ تاریخچه و رویکردهای آن صحبت کنیم. پیش از آنکه بخواهیم درباره اقتصاد فرهنگ صحبت…
ادامه مطلبرویگردانی از استراتژی توسعه، درسآموختهای از روزگار مشاورت
«همــــگان عشـــــوه آمیـــز ســـخنی مـیگــفتنــد و کــاري بـــــــزرگ افتاده سهل میکردند، چنـان کـه رسـم اسـت کـه کننــد.» تاریخ بیهقی از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ در وزارت فرهنگ و ارشاد به کارِ مشاوره در دفتر مطالعات راهبردی و پس از آن در دبیرخانه اقتصاد فرهنگ و هنر مشغول بودم. در طول این مدت سه وزیر سکان…
ادامه مطلبهنرمند از پول حرفی نزند؛ دربارۀ گروه آزاد نقاشان و مجسمهسازان
این جستار پیشتر در شماره پنجم مجلۀ پشت بام در مهرماه ۱۳۹۹ منتشر شده است. ما وقتی را که میتوانستیم صرف پول درآوردن و فعالیت خصوصی کنیم، به کار در این گروه اختصاص دادیم که از آن هم نفع مادی انتظار نداریم و امیدواریم کسی دربارۀ ما جز این نیاندیشد. (مرتضی ممیز در گفتگو با…
ادامه مطلبفرو افتادنِ «خروس جنگی»، آدرس غلط
من همیشه باید با جملات خوانا در محیط هنرى فریاد بزنم و مرتب تکرار کنم که… هنرمند مترقى هرگز نباید هنرى عامیانه به وجود آورد. هنرمندان مترقى، آن مردمى نیستند که در اختیار عوام و منتقدان عوام باشند و هر گونه که آن ها بخواهند ایجاد اثر کنند… هنر مترقّى هرگز نمىتواند نمایندهی منویات عادى…
ادامه مطلبنان خوردن از هنر؛ نوعشناسی گالریهای هنری از چشمانداز بازار هنر
گالریها در جایگاه میانگیرِ Mediator هنر و تجارت نقش مهمی در اقتصاد هنر دارند، اما اطلاعات اندکی دربارهی اقتصاد و نحوهی کارکردشان در دست است. این موضوع برای کشور ما که هنر بهتازگی در «طبقات دارایی» Asset Classes راه یافته، پررنگتر و پیچیدهتر است. نیمی از هنرمندان و شاید کمتر[۱]، فرصت مییابند که آثارشان را در…
ادامه مطلببازار هنر و سرمایۀ جنسی
درآمد سائق و رانۀ اصلی هنرمندان در دنیای هنر چیست؟ چه چیزی آنها را به فعالیت هنری برمی انگیزاند؟ پاسخ علم اقتصاد هنر این پرسش ها در سه کلمه خلاصه م یشود. شناختهشدگی، ثروت و شهرت. هنرمندان برای رسیدن به این مواهب درگیر رقابت سنگینی در تماشاخانۀ دنیای هنر هستند و هزینههای فراوانی برای ماندن…
ادامه مطلبسقاخانه و اقتصاد هنرِ دولتبنیان
این نوشته پیشتر در مجله هنری پشت بام شماره ۱، ۱۳۹۷ منتشر شده است. اگر کشوری قابلیت تعیین برخی ترتیباتِ فرهنگیِ بینالملل را داشته باشد، امتیازش برای تعیین قوانین تجارت بین الملل نیز افزایش مییابد.از این رو موفقیت اقتصادی و فرهنگیِ برونمرزی به روشنی به یکدیگر وابستهاند. هانس ابینگ درآمد سیاستهای پهلوی دوم بر سه محور…
ادامه مطلبهنر در زمانۀ حکم رانیِ پول؛ نگاهی به پیامدهای کم توانیِ نهاد نقد هنری
این نوشته در سال ۹۷ در وب سایت حلقه انتقادی گیومه منتشر شده است. پاره اول، بی تفاوتی بیش تر اقتصاددانان باوردارند که بازار نسبت به آن چه خرید و فروش می شود، خنثی است، برایش تفاوتی ندارد معامله بر سر چند گرم شیشه یا کراک است یا اجارۀ رحم یا هر چیز دیگر. قضاوتی…
ادامه مطلبویژگی های شغلی هنرمندان از چشمِ اقتصاد هنر
این نوشته پیشتر در گاهنامه مروارید شماره ششم آذر ۹۶ چاپ شده است. هنرمندان خود خوانده هستند از این پرسش شروع میکنیم که چه کسی را هنرمند میدانیم. مسلم است که صرفِ داشتنِ تحصیلات عالیه یا مدرکی آموزشی، برای فعالیت به عنوان هنرمند حرفهای کافی نیست، و داشتن مدرک تنها یکی از شاخصهاست. بسیاری از…
ادامه مطلبوانهادگی دست بافته های عشایر قشقایی و بختیاری ایران
چکیده زندگی عشایری عجین با هنرهای دستی است. هنرهایی که قرنها انباشتِ تجربه ی جمعی و نوآوری پشتوانه به همراه دارد. عشایر با کاربردی کردن هنرها، زیستی زیباییشناسانه و متکی به خِردی طبیعی، به وجود آورده اند. این نوشته با اتکا به بنیادهای نظری خِرد عشایری[۱] سعی دارد تا وضعیت دستبافته های عشایری را تشریح…
ادامه مطلبمزیت عقبماندگی،نقدِ سیاستهای تا کنونِ دولت در رابطه با اقتصاد هنر
این نوشته پیشتر در ماهنامه تندیس شماره ۳۴۱ دی ۱۳۹۵ منتشر شده است گزینگویهی پرتکراری دربارهی مدرنیته در ایران هست که می گوید «صدر تاریخ ما ذیل تاریخ غرب است»[۱]. برکنار از معنای فلسفی این گزاره، انگارهی تسری Diffusion و هنجار فرستی Normsending غربی هم مد نظر بوده است. به این معنی که آنچه در غرب میگذرد-…
ادامه مطلبنظریه ی رمانِ لوکاچ
نوشته ی: پل دمان برگردان: حمیدرضا ششجوانی و فرزاد شاهین فرد کشف بالنسبه دیرهنگام اثر لوکاچ در غرب و دیرتر از آن در ایالات متحد، احتمالاً این مفهوم را تقویت کرده است که شکاف عمیقی میان [نظریات] لوکاچ اولیه ی غیرمارکسیست و لوکاچ متأخر مارکسیست وجود دارد. البته کاملاً درست است که تمایز آشکاری در…
ادامه مطلبنشانه ها و نظریه ی نشانه شناسی پرس-ترجمه
به طور کلی در علم نشانه شناسی دو رویکرد عمده وجود دارد که بر اساس نام واضع آنها شناخته میشود الف) نشانه شناسی سوسوری و ب) نشانه شناسی پرسی. نشانه شناسی پرس به خاطر نظام فلسفیِ پیچیدهای که در پی پشت آن نهفته دیریاب و دشوارتر از کار سوسور است. از طرف دیگر تمایل نظری…
ادامه مطلبحقوق مالکیت هنری در عصرِ چرخش از صنعت به فرهنگ
سه شنبه ۲۶ آوریل (۷ اردیبهشت) روز جهانی مالکیت فکری بود، این نوشته را به بهانهی بزرگداشت این روز نوشتهام سخن از هزاره ی جدید، یا در یک جمع بندیِ مسامحه آمیز فرایندِ تجدد سخنی کهن است. اما این بار به واقع گسترهی تغییر اگر چه برپایه ی سرمایه است، صنعتی نیست، بلکه فرهنگی است.…
ادامه مطلبزيمل به روايتِ گیدنز-ترجمه
نوشتهي : آنتوني گيدنز[۱] ترجمهي: حميدرضا ششجواني گئورگ زيمل در اول ماه مارس ۱۸۵۸ در برلين به دنيا آمد. پدرو مادرش دراصل يهودي بودند اما به پروتستان تغيير مذهب داده بودند و او را مانند پروتستانها غسل تعميد داده بودند. وقتي زيمل پسربچهاي كوچك بود پدرش مرد و يكي از آشنايان ثروتمندش سرپرستي…
ادامه مطلبسیاست های حمایتی و یارانه های هنر
چکیده بحث مداخلهی دولت در هنر بحثی است همزاد با علم اقتصاد هنر و همزمان موافقان و مخالفهایی دارد. البته مثل هر موضوع دیگری که یکی از متغییرهای دخیل دولت- حکومت است، نوع حکومتداری و ماهیت دولت بسیار در آن تأثیرگذار است. مخالفها و موافقها در این خصوص بحثهای دامنه داری کردهاند و این موضوع…
ادامه مطلبسرچشمه های نشانه شناسي اجتماعي-ترجمه
نوشته ی: كلاوس برن ينسن ترجمه ي:حميدرضا ششجواني قرن بیستم به دو دلیل مرتبط با هم به قرن نشانه تبدیل شد. اولاً، فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، مخصوصاً رسانه های جمعی، به میدان آمدند تا حامل اشکال جدید تعامل ِاجتماعی در سیاست، تجارت و اوقات فراغت باشند]۱[. ثانیاً نشانه شناسی، تا حدودی در پاسخ به…
ادامه مطلبجامعه ی معنادار،زمینه سازی مجددِ علم اجتماعی-ترجمه
نوشته ی: كلاوس برن ينسن ترجمه ی: حميدرضا ششجوانی[۱] اگر ارسطو که انسان را zoon politikon یا موجود اجتماعی میدانست، نخستین جامعه شناس باشد Bazerman, 1993: 4) )، چهار شکل علیت او هم اصولی ساختاریاند که اهمیت نسبیشان در نظریه ی اجتماعی معاصر همچنان نامشخص مانده است. ارسطو میان علت فاعلی[۲]، علت مادی[۳]، علت…
ادامه مطلبرونق اقتصاد هنرِ ایران، ممکن یا ممتنع
از برنامهی سوم توسعهی به این سو، رونق اقتصاد هنر به یکی از اصطلاحات سیاستگذاری فرهنگی کشور تبدیل شد، اما تا امروز همچنان بدون برنامهی اجرایی مشخصی در قالب شعار باقی مانده است. چه لوازم، زمینهها و شرایطی لازم است تا اقتصاد هنر ایران رونق یابد؟ زیرساختهای حقوقی، ساختاری، فرایندی و اجرایی آن کدام است؟…
ادامه مطلبدرآمدی به ساختار و منطقِ بازارِ هنرهای تجسمی
مقدمه[۱] با گردش قرن انگار چرخِ اقبال هم به کامِ هنر گَشت، نهادها و مردمِ سرمایه گذار، هنر را درکنارِ نقدینگی، سهام و اوراق قرضه و املاک، به عنوان یکی از طبقات دارایی Asset Class به رسمیت شناختند و برای تنوع بخشیدن به سبدِ سرمایه گذاری، بخشی از دارایی هایشان را به دنیای هنر آوردند.…
ادامه مطلبحقوق مالکیت هنری و چالشهای بازار هنر در ایران
چکیده حقوق مالکیت هنری _ هنر، هسته مرکزی صنایع خلاق است[i] و کل فعالیتهای این صنایع بر اساس نحوه ارتباطشان با حقوق مالکیت هنری دستهبندی میشوند. موضوعات امروز بازار جهانی هنر، تنها خرید و فروش آثار هنری، به عنوان دارایی نیست، بلکه خرید و فروش حقوق نشر و حق امتیازها هم هست. در واقع تجارت…
ادامه مطلبتقلب در بازار هنرهای تجسمی
توضیحی مقدماتی از چشماندازِ اقتصاد فرهنگ و هنر همهی ما کمابیش روایتهای جعل و تقلب در بازار هنر را شنیدهایم، از اثر محصص در حراج کریستیز گرفته تا اثر احصایی در حراج باران. البته قصد ما داوری درمورد درستی یا نادرستی ادعاها نیست، چرا که شایعات درمورد آثارِ پرقیمت بیشتر است. این روایتها را دربارهی…
ادامه مطلباقتصاد هنر
شماره نخست: برنده صاحب همهچیز چرا درآمد تعداد اندکی از هنرمندان، خیلی بیشتر از حرفهه ای مشابه است و بسیاری دیگر به خاطر این که میخواهند از راه هنر زندگی کنند، همواره در تنگنای معاشاند؟ در سال ۱۹۹۶ دو اقتصاددان به نامهای فرانک و کوک کتابی نوشتند به نام «برنده صاحب همهچیز» و تلاش کردند…
ادامه مطلباقتصاد هنرهای نمایشی-ترجمه
نوشتهی راث توس[۱]، ترجمه حمیدرضا ششجوانی[۲] افزایش دائمی هزینهی هنرهای نمایشیِ یارانهای، نقطهی آغازِ مطالعهی بامول و بوون[۱] در سال ۱۹۶۶ بود. مطالعهای که زیربنایی تحلیلی برای علم اقتصاد فرهنگ فراهم آورد و همزمان به موضوعی در اقتصاد سیاسیِ هنر بدل شد. در نتیجهی این کار، تحقیق دربارهی اقتصادِ هنرهای نمایشی[۲] به کانون علمِ اقتصاد…
ادامه مطلباقتصاد موزه و بناهای میراثی-ترجمه
نوشتهی راس توس اقتصاد موزه و بناهای میراثی از مدت ها پیش جزو علایق اقتصاددانان فرهنگ بوده است. در واقع یکی از اولین مقالهها دربارهی موزهها را لیونل رابینز Lionel Robbins ، یکی از مشهورترین اقتصاددانانِ مدرسهی اقتصاد لندن و رییس هیأت مدیرهی گالری ملی در لندن نوشته است. موضوعی که او در اوایل دههی…
ادامه مطلباز واژه ها چه کار برمی آید-ترجمه
نوشته ی جی ال آستین ترجمه ی حمیدرضا ششجوانی درآمد نوشته ای که در پی می آید ترجمه ی اولین درس گفتار فیلسوف زبان آکسفوردی، جی، ال، آستین است که در سال ۱۹۶۲ در كتاب «از واژه ها چه كار برمي آيد» به چاپ رسیده است. نکته ی برجسته ی کار آستین و سایر فیلسوفان…
ادامه مطلبهرولدگارفينكل و پديدارشناسي جهان اجتماعي
مقدمه خوشگله نه! كدومشون؟ اون كه بزرگتره،آهوهِ. اما اون كه گورخره ! خنده خنده با قرائت مكالمهي طرح شده در آغاز اين صفحه تنها برداشتي مبهم و ناقص براي خواننده ميسر است اما با دانستن اين مطلب كه اين گفتگوي دو نفره دربارهي يك تكه ابر در آسمان است، مساله حل ميشود. فهم اين جملات…
ادامه مطلبفرضیه ی تأخر فرهنگی-ترجمه
نوشته ی: ولیام آگبرن [۱] برگردان: حمیدرضا ششجوانی سرعت تغییر در زمانه ی مدرن مسأله ی بسیار مهمی را در باب سازگاری اجتماعی پیش روی ما گذاشته است. مشکلات سازگاری اجتماعی دوگونه اند: اولی به مطابقت انسان با فرهنگ یا شاید دقیقتر بگوییم، مطابقت فرهنگ با فرد می پردازد. دیگری مساله ی سازگاری میان اجزای…
ادامه مطلباستعلایِ لغت -ترجمه
نوشته ی: امانوئل لویناس ترجمه ی: رضا راستگو- حمیدرضا ششجوانی درآمد: میشل لیریس با تمامی وقایعِ مهمِ روشنفکریِ پس از جنگِ جهانیِ اول پیوند خورده است. او سوررئالیست بود و عضو کّلژ دو سوسیولوژی، جمعیتی که ژرژ باتای[۱] و روجر کایلویس[۲] را هم در خود داشت. لیریس ویراستارِ مجله یِ «زمانه یِ مدرن» Le…
ادامه مطلب